κενός

-ή, -ό (ΑΜ κενός, -ή, -όν, Α αιολ., ιων. και ποιητ. τ. κεινός, επικ. τ. κενεός και αιολ. τ. κέννος)

1. αυτός που δεν περιέχει κάτι, άδειος, κούφιος

2. μτφ. μάταιος, άσκοπος, ανώφελος, ανεκπλήρωτος, αστήρικτος

(α. «κενά λόγια», β. «κενές υποσχέσεις»)

3. το ουδ. ως ουσ. το κενό(ν)

(φυσ. και φιλοσ.) η απουσία κάθε υλικής πραγματικότητας

νεοελλ.

1. μτφ. αυτός που εκστομίζει λόγια χωρίς περιεχόμενο και νόημα, φαφλατάς

2. το ουδ. ως ουσ. το κενό

α) άδειος χώρος («ανάμεσα στα τούβλα μένουν μεγάλα κενά»)

β) η ατμόσφαιρα που περιβάλλει τη Γη από τα απώτατα στρώματά της ώς τα κατώτατα, που φθάνουν ώς την επιφάνειά της

γ) μτφ. ατέλεια, έλλειψη («οι μαθητές έχουν πολλά κενά»

δ) χάος

3. φρ. τεχνολ. «τεχνολογία κενού» — όρος που χρησιμοποιείται για όλες τις κατεργασίες και τις φυσικές μετρήσεις που γίνονται σε πίεση μικρότερη από αυτήν τής φυσικής ατμόσφαιρας β) μαθ. «κενό σύνολο» — το σύνολο που δεν περιέχει κανένα στοιχείο και το οποίο συμβολίζεται με O

γ) «πέφτω στο κενό»

i) πέφτω από ένα μέρος ψηλότερο ή από ιπτάμενο μέσο στην επιφάνεια τής γης

ii) δεν βρίσκω ανταπόκριση, δεν έχω απήχηση, δεν φέρνω αποτέλεσμα

μσν.

1. μτφ. ανεκμετάλλευτος, απραγματοποίητος

2. φρ. α) «εἰς κενόν» — ματαίως

β) «εἰς κενὸν μεταστρέφομαι» — αποτυγχάνω

αρχ.

1. (για τόπο) ο στερημένος από ανθρώπους, αυτός που δεν κατοικείται

2. (για τον νου) μτφ. ελλιπής, ανεπαρκής

3. (για πρόσ.) α) μτφ. αυτός που μένει με άδεια χέρια, ο στερημένος από κάτι

αυτός που στερήθηκε τον σύντροφό του («κενῆς λεαίνης», Σοφ.)

γ) ορφανός

4. (για χώρα ή πόλη) αφρούρητος, αφύλαχτος («χῶραι κεναί», Αισχίν.)

5. στερημένος από νου, μωρός

6. (το ουδ. πληθ., το θηλ. και το ουδ. εμπρόθ. αντί για επίρρ.) κενά ή κενεά ή διὰ κενῆς ή κατὰ κενοῡ ή εἰς κενόν

ματαίως, στον αέρα κ.λπ. ανάλογα με τα συμφραζόμενα («διὰ κενῆς ῥίπτειν», Αριστοτ.).

[ΕΤΥΜΟΛ. Ανάγεται πιθ. σε ΙΕ ρίζα *ken- «άδειος», οπότε θα συνδεθεί με το αρμεν. sin «άδειος». Ο αρχικός ελλ. τ. θα πρέπει να έληγε σε u (ίσως *κενύς). Το ημιφωνικό στοιχείο μαρτυρείται στον επικ. τ. κενε (F)ός (πρβλ. ετε (F)ός), ενώ ο αττ. τ. κενός προέκυψε < *kenFoς (πρβλ. στενός < *στενFός) ή < κενεFός με συγκοπή.

ΠΑΡ. κενότητα (-της), κενώ (-ώνω)

αρχ.

κενεότης, κενεών

αρχ.-μσν.

κενώς.

ΣΥΝΘ. (Α' συνθετικό) βλ. κεν(ο)-. (Β' συνθετικό) διάκενος

αρχ.

απόκενος, ημίκενος, μεσόκενος, πολύκενος, υπόκενος, φιλόκενος

νεοελλ.

αερόκενος].